TIPPING POINTS

Το οικοσύστημά μας έχει κάποια κρίσιμα σημεία καμπής τα οποία εάν τα υπερβούμε, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μια απρόβλεπτη δυστοπία.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΜΑΪΟΣ 2024

scroll down

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛΙΔΑΣ:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ | ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΜΠΗΣ | ΑΡΙΘΜΟΙ | ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ



Τι είναι τα Tipping Points

Η Γη αποτελείται από ορισμένα υποσυστήματα μεγάλης κλίμακας, τα λεγόμενα σημεία καμπής, τα οποία μπορούν να υποστούν μεγάλες και πιθανώς μη αναστρέψιμες αλλαγές ως απόκριση στις περιβαλλοντικές και ανθρωπογενείς διαταραχές.

Μπορούμε να φανταστούμε την Γη ως ένα παιχνίδι Jenga, όπου κάθε τουβλάκι αντιπροσωπεύει ένα υποσύστημα, όπως ένα δάσος, έναν παγετώνα και τα θαλάσσια ρεύματα. Η σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας “αφαιρεί” ένα-ένα τα τουβλάκια, μέχρι που ο πύργος γίνεται τόσο ασταθής που καταρρέει και το κλίμα περνάει σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Έχουμε πλέον ανακαλύψει σημεία καμπής που έχουν φτάσει σε κατάσταση αστάθειας.



Ανθρωπόκαινος εποχή (Anthropocene)

Η Ανθρωπόκαινος εποχή (ή ανθρωπόκαινο) είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στη γεωλογία και την κλιματολογία για να περιγράψει την πιο πρόσφατη περίοδο της γηινής ιστορίας, κατά την οποία η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει έντονο και διαρκές αντίκτυπο στην γεωλογία και τα οικοσυστήματα της Γης. Η λέξη "Ανθρωπόκαινο" προέρχεται από τη σύνθετη λέξη "Άνθρωπος" και "Καινός" (νέος), υποδηλώνοντας την περίοδο της "νέας ανθρώπινης δραστηριότητας".

Αυτή η νέα Εποχή δεν έχει ακόμα συμφωνημένο σημείο έναρξης, αλλά οι κλιματολόγοι με βάση τα ατμοσφαιρικά στοιχεία την έχουν ορίσει να αρχίζει με την εφεύρεση της ατμομηχανής, στην αρχή της Πρώτης Βιομηχανικής Επανάστασης το 1760. Εμείς ως ανθρωπότητα, είμαστε πλέον ο βασικός παράγοντας της διαμόρφωσης του οικοσυστήματος του πλανήτη μας.



Πολυκρίση της Γης

Οι συνεχόμενες πιέσεις του ανθρώπου στα παγκόσμια οικοσυστήματα και η αλλοίωση των κλιματικών μηχανισμών του πλανήτη, που κρατούν τα πάντα σε μια ισορροπία, θα μας οδηγήσουν σε μια ατέρμονη Πολικρίση. Αυτή η Πολυκρίση είναι ένα σύμπλεγμα διαφορετικών κρίσεων και κλονισμών του παγκόσμιου οικοσυστήματος που αποκαλούμε Γη. Αυτές οι κρίσεις αλληλεπιδρούν, διαπλέκονται και αλληλοενισχύονται γιγαντώνοντας το πρόβλημα της Ανθρωπογενούς Κλιματικής Κρίσης. Με την ενεργοποίηση πολλαπλών tipping points ο κίνδυνος μια Παγκόσμια Πολυκρίσης αυξάνεται δραματικά.



Πώς έγινε

Ο άνθρωπος ωθεί την Γη σε όλο και περισσότερα σημεία καμπής μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων που απελευθερώνουν αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, όπως η καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας και οι βιομηχανικές διεργασίες. Η αποψίλωση των δασών, οι αλλαγές στις χρήσεις γης, οι γεωργικές πρακτικές, η αστικοποίηση και η ρύπανση, έχουν επίσης παίξει καθοριστικό ρόλο στη μεταβολή του κλίματος της Γης και στην αλλοίωση των οικοσυστημάτων.



Πώς μας επηρεάζει σήμερα

Τα σημεία καμπής στο κλιματικό σύστημα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη ζωή μας σήμερα, επηρεάζοντας διάφορες πτυχές της κοινωνίας, της οικονομίας και του περιβάλλοντος. Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη εποχή που τα περισσότερα tipping points δεν έχουν περάσει στη Μη - αναστρέψιμη κατάσταση τους. Παρ’ όλα αυτά ένα ποσοστό των συνεπειών είναι ήδη εδώ.

Εκδηλώνονται μέσω ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι έντονοι καύσωνες, οι μέγα-πλημμύρες, κυκλώνες και οι τυφώνες, θέτοντας σε κίνδυνο ζωές, καταστρέφοντας περιουσίες και υποδομές. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η απώλεια της βιοποικιλότητας, οι κίνδυνοι για την υγεία, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η επισιτιστική ανασφάλεια και η λειψυδρία είναι κάποιες από τις συνέπειες που βλέπουμε ήδη παντού γύρω μας.



Βασικές Λύσεις

Η αντιμετώπιση αυτής της πολυδιάστατης απειλής, απαιτεί μια πολύπλευρη προσέγγιση που περιλαμβάνει στρατηγικές μετριασμού και προσαρμογής. Για να καταφέρουμε να κρατήσουμε τα tipping points σε μια σταθερή κατάσταση, η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι υψίστης σημασίας, η οποία επιτυγχάνεται μέσω της μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης.

Η προστασία και η αποκατάσταση των φυσικών οικοσυστημάτων, όπως τα δάση και οι υγρότοποι, μπορούν επίσης να δεσμεύσουν άνθρακα και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, η επένδυση σε βιώσιμες πρακτικές χρήσης γης και στη γεωργία μπορεί να μετριάσει τις εκπομπές, προωθώντας παράλληλα τη βιοποικιλότητα και την υγεία του εδάφους.

Οι προσπάθειες προσαρμογής περιλαμβάνουν την οικοδόμηση ανθεκτικών υποδομών, την εφαρμογή συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για ακραία καιρικά φαινόμενα και την ενίσχυση της ετοιμότητας και της ικανότητας μας να αντιμετωπίσουμε τις κλιματικές επιπτώσεις. Η διεθνής συνεργασία και τα κυβερνητικά πλαίσια είναι ζωτικής σημασίας για τη διευκόλυνση της συντονισμένης δράσης και τη διασφάλιση δίκαιων λύσεων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κλιματικών σημείων καμπής.

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΜΠΗΣ



Κρυόσφαιρα



Βιόσφαιρα



Ωκεανοί & Ατμόσφαιρα

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΜΠΗΣ ΣΤΗΝ ΚΡΥΟΣΦΑΙΡΑ

Η κρυόσφαιρα της Γης, η οποία περιλαμβάνει μεγάλες εκτάσεις παγωμένων εκτάσεων, είναι ζωτικής σημασίας για το κλιματικό της σύστημα. Από τα τεράστια στρώματα πάγου της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής μέχρι τους ορεινούς παγετώνες, τους θαλάσσιους πάγους και τα μόνιμα παγωμένα εδάφη της Αρκτικής, η κρυόσφαιρα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην αποθήκευση γλυκού νερού και άνθρακα, στη ρύθμιση των παγκόσμιων κλιματικών συνθηκών και στον επηρεασμό σημαντικών οικοσυστημάτων. Ωστόσο, είναι επίσης ένα από τα μέρη του γήινου συστήματος που είναι πιο ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή. Καθώς το κλίμα μας υφίσταται πρωτοφανείς μεταβολές λόγω της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης του πλανήτη, η κρυόσφαιρα κινδυνεύει να υπερβεί πιθανά σημεία καμπής.

ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΠΑΓΟΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Ο αρκτικός θαλάσσιος πάγος είναι το στρώμα παγωμένου θαλασσινού νερού που καλύπτει τον Αρκτικό Ωκεανό και τις γειτονικές θάλασσες, όπως η Θάλασσα της Γροιλανδίας και η Θάλασσα Μπάρεντς. Σχηματίζεται και λιώνει ετησίως, με την έκτασή του να φτάνει στο μέγιστο κατά τους χειμερινούς μήνες και να μειώνεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Ο πάγος της Αρκτικής παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση των παγκόσμιων κλιματικών μοτίβων, αντανακλώντας το ηλιακό φως και συμβάλλοντας στην ψύξη της γης, κρατώντας την θερμοκρασία της, σε σταθερά επίπεδα. Επιπλέον, παρέχει καταφύγιο για διάφορα είδη ζώων, συμπεριλαμβανομένων της πολικής αρκούδας, της φώκιας και πολλών αρκτικών πτηνών.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Με κάθε δεκαετία που περνάει η μέση ετήσια έκταση του Αρκτικού Θαλάσσιου Πάγου μειώνεται όλο και περισσότερο. Τα τελευταία 40 χρόνια, οι ετήσιες μετρήσεις των θαλάσσιων πάγων της Αρκτικής δείχνουν ότι οι πάγοι συρρικνώνονται κατά 12,6% κάθε δεκαετία. Το καλοκαίρι του 2012, καταγράφηκε αρνητικό ρεκόρ, με την ελάχιστη έκταση των θαλάσσιων πάγων στην Αρκτική να καταγράφεται στα 3,41 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Η υπερθέρμανση του πλανήτη λιώνει με ταχείς ρυθμούς τους θαλάσσιους πάγους στον Αρκτικό κύκλο, καθώς η Αρκτική έχει θερμανθεί σχεδόν τέσσερις φορές ταχύτερα από ό,τι ο υπόλοιπος πλανήτης από το 1979. Όσο περισσότερος πάγος λιώνει τόσο μεγαλύτερες εκτάσεις θάλασσας εκτίθενται στον ήλιο και λόγω του σκούρου χρώματος της, απορροφά περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία και η θάλασσα θερμαίνεται επιταχύνοντας ακόμα περισσότερο το φαινόμενο. Οι μελέτες δείχνουν ότι με μόλις 3°C αύξηση στην μέση θερμοκρασία το σύστημα του Θαλάσσιου Αρκτικού Πάγου αποσταθεροποιείται.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Τα κλιματικά μοντέλα δείχνουν ότι αν η έκταση του θαλάσσιου πάγου πέσει κάτω από 1 εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα, η υπερθέρμανση του πλανήτη θα επιταχυνθεί και ένα τεράστιο οικοσύστημα θα καταστραφεί οδηγώντας σε εξαφάνιση δεκάδες είδη που εξαρτώνται από αυτό.

ΠΑΓΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Το στρώμα πάγου της Ανατολικής Ανταρκτικής είναι το μεγαλύτερο στρώμα πάγου στη Γη και καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της Ανταρκτικής ηπείρου. Αποτελεί μια τεράστια αποθήκη γλυκού νερού, με εκτιμώμενο όγκο περίπου 26,5 εκατομμυρίων κυβικών χιλιομέτρων. Σε αντίθεση με το στρώμα πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής, μεγάλο μέρος του στηρίζεται σε βραχώδες στρώματα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, γεγονός που το καθιστά λιγότερο ευάλωτο στο γρήγορο λιώσιμο και συμβάλλει λιγότερο άμεσα στην τρέχουσα άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Το στρώμα πάγου της Ανατολικής Ανταρκτικής διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος και της στάθμης της θάλασσας. Λειτουργεί ως μια τεράστια δεξαμενή θερμότητας, αντανακλώντας το ηλιακό φως και συμβάλλοντας στη διατήρηση της ισορροπίας της θερμοκρασίας της Γης.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Ενώ γενικά θεωρείται πιο σταθερό από την Δυτική Ανταρκτική, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι τμήματα του, ιδίως οι παράκτιες περιοχές του, παρουσιάζουν επιταχυνόμενη τήξη και αραίωση λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας των ωκεανών.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Η υπερθέρμανση του πλανήτη μας αυξάνει την θερμοκρασία των ωκεανών που περιβάλλουν την Ανταρκτική. Η αύξηση της θερμοκρασίας λιώνει τους παγετώνες στην άκρη αυτού του τεράστιου στρώματος πάγου, αφήνοντας το εκτεθειμένο. Ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο αν έχουμε ξεπεράσει το σημείο καμπής των Πάγων της Ανατολικής Ανταρκτικης, αλλά τα κλιματική μοντέλα δείχνουν ότι με μια υπερθέρμανση μεταξύ 2 - 6°C αυτό μπορεί να αλλάξει.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Αν αυτό το στρώμα πάγου έλιωνε τελείως θα ανέβαζε την στάθμη της θάλασσας κατά 53,3 μέτρα, βυθίζοντας ολόκληρες χώρες κάτω από το νερό. Τα παγκόσμια ωκεάνια ρεύματα θα άλλαζαν ανεπανόρθωτα.

ΑΠΟΨΥΞΗ ΤΟΥ PERMAFROST

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Το permafrost είναι ένας τύπος εδάφους που παραμένει συνεχώς παγωμένο για δύο ή περισσότερα χρόνια, και συνήθως απαντάται στις πολικές περιοχές και σε περιοχές με ψηλά βουνά. Αποτελείται από χώμα, ιζήματα και βράχους που παραμένουν παγωμένα στους ή κάτω από τους 0°C για παρατεταμένες περιόδους, συχνά για χιλιάδες χρόνια. Το permafrost είναι ευρέως διαδεδομένο στο βόρειο ημισφαίριο, ιδιαίτερα στη Σιβηρία, την Αλάσκα, τον Καναδά και σε τμήματα της Σκανδιναβίας.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Το μόνιμο στρώμα πάγου διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος και στη στήριξη των οικοσυστημάτων. Λειτουργεί ως μια τεράστια αποθήκη άνθρακα, αποθηκεύοντας τεράστιες ποσότητες οργανικής ύλης με τη μορφή νεκρής βλάστησης και ζωικών υπολειμμάτων που έχουν διατηρηθεί στο παγωμένο έδαφος.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Η κατάσταση του permafrost σήμερα ποικίλλει ανάλογα την περιοχή και εξαρτάται από παράγοντες όπως το γεωγραφικό πλάτος, το υψόμετρο και οι τοπικές κλιματικές συνθήκες. Γενικά, το permafrost υφίσταται εκτεταμένη απόψυξη και επιδείνωση λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Σε πολλές περιοχές, οι θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί πάνω από το μηδέν, προκαλώντας απόψυξη και αποικοδόμηση του permafrost με επιταχυνόμενο ρυθμό.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Η μέση πλανητική θερμοκρασία αυξάνεται και καθώς ο Αρκτικός κύκλος θερμαίνετα 4 φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο πλανήτη, το permafrost είναι εξαιρετικά ευάλωτο εφόσον πρέπει να παραμένει τουλάχιστον στους 0°C. Εάν σε μια περιοχή που υπάρχει permafrost η θερμοκρασία ξεπεράσει αυτό το όριο, τότε ξεκινάει η απόψυξη του εδάφους ακόμα και σε βάθη των δέκα μέτρων. Οι μετρήσεις των επιστημόνων δείχνουν ότι είμαστε οριακά πάνω στο σημείο καμπής αυτού του tipping point και αν η μέση θερμοκρασία ξεπεράσει τον 1,5°C θα έχουμε περάσει σε μια ανεπανόρθωτη κατάσταση, όπου το permafrost θα μετατραπεί σε “κλιματικό αντίπαλο” επιταχύνοντας την κλιματική κρίση.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η απόψυξη του permafrost αποτελεί πολλαπλασιαστή της απειλής της κλιματικής κρίσης, διότι συγκρατεί περίπου διπλάσια ποσότητα άνθρακα από την ποσότητα που υπάρχει σήμερα στην ατμόσφαιρα. Εάν το λιώσιμο του permafrost συνεχιστεί με αυτό το ρυθμό και περάσουμε σε κατάσταση πλήρους αστάθειας του, τότε θα μιλάμε για ανεξέλεγκτη και ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας.

ΠΑΓΟΙ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Το στρώμα πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής, είναι μια τεράστια έκταση πάγου που καλύπτει το δυτικό τμήμα της Ανταρκτικής ηπείρου. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα στρώματα πάγου στον κόσμο, το οποίο συγκρατεί σημαντική ποσότητα γλυκού νερο. Μεγάλο μέρος αυτού του στρώματος πάγου στηρίζεται σε βραχώδη στρώματα κάτω από το επίπεδο της θάλασσας.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Οι πάγοι της Δυτικής Ανταρκτικής παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας και των παγκόσμιων ωκεάνιων ρευμάτων. Ταυτόχρονα φιλοξενούν πολλά είδη ζώων που παίζουν μεγάλο ρόλο στην ρύθμιση του οικοσυστήματος της Ανταρκτικής.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Οι έρευνες δείχνουν ότι τμήματα των Πάγων της Δυτικής Ανταρκτικης βιώνουν ήδη επιταχυνόμενη τήξη και λέπτυνση, ιδίως κατά μήκος των παράκτιων περιοχών της, όπου θερμότερα ωκεάνια ύδατα διεισδύουν κάτω από τις παγοκρηπίδες.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Η υπερθέρμανση του πλανήτη μας αυξάνει την θερμοκρασία των ωκεανών που περιβάλλουν την Ανταρκτική. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι παράκτιοι πάγοι να λιώνουν με επιταχυνόμενο ρυθμό εκθέτοντας έτσι μεγαλύτερες εκτάσεις των πάγων σε θερμά νερά. Οι Πάγοι στην Δυτική Ανταρκτική λιώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς, αλλά τα κλιματική μοντέλα δείχνουν ότι με μια υπερθέρμανση μεταξύ 1- 3°C αυτό μπορεί να αλλάξει και να οδηγηθούμε σε μια ολοκληρωτική κατάρρευση του στρώματος πάγου.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Εάν ξεπεραστεί το σημείο καμπής τους και αρχίσει η ταχεία αποσύνθεση τους, τότε μιλάμε για αύξηση της στάθμης της θάλασσας κατά 3,3 μέτρα και την εξαφάνιση πολλαπλών ειδών που ζουν σε αυτό το οικοσύστημα.

ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΑΓΕΤΩΝΩΝ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Η υποχώρηση των ορεινών παγετώνων αναφέρεται στο ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο της συρρίκνωσης του μεγέθους και της μάζας των παγετώνων στις ορεινές περιοχές παγκοσμίως κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Οι παγετώνες λειτουργούν ως φυσικοί ταμιευτήρες, αποθηκεύοντας νερό με τη μορφή πάγου και απελευθερωνοντας το σταδιακά κατά τους θερμότερους μήνες, συμβάλλοντας στη ροή των ποταμών και υποστηρίζοντας τη γεωργία, την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και την παροχή πόσιμου νερού.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Ήδη πολλοί από τους ορεινούς παγετώνες έχουν αποσταθεροποιηθεί και συρρικνώνονται γρήγορα. Αυτή η υποχώρηση έχει καταγραφεί σε οροσειρές σε κάθε ήπειρο, από τις Άνδεις στη Νότια Αμερική μέχρι τις Άλπεις στην Ευρώπη, τα Ιμαλάια στην Ασία και τα Βραχώδη Όρη στη Βόρεια Αμερική. Το 2023 ήταν το 36ο συνεχόμενο έτος κατά το οποίο οι παγετώνες που παρακολουθούνται από την Παγκόσμια Υπηρεσία Παρακολούθησης Παγετώνων έχασαν αντί να κερδίσουν πάγο.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Η υποχώρηση αυτή αποδίδεται κυρίως στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στις αλλαγές στα τοπικά κλιματικά πρότυπα, τα οποία οδηγούν σε αυξημένες θερμοκρασίες και αλλοιωμένα πρότυπα βροχοπτώσεων. Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, οι παγετώνες χάνουν περισσότερο πάγο μέσω της τήξης από ό,τι κερδίζουν μέσω της χιονόπτωσης, με αποτέλεσμα να υποχωρούν. Ανάλογα με το ποια θα είναι η μέση πλανητική θερμοκρασία το 2100, με ένα εύρος μεταξύ 1,5°C - 4°C, οι παγετώνες που έχουμε σήμερα θα συρρικνωθούν περαιτέρω κατά 30 - 50% αντίστοιχα.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Καθώς οι παγετώνες συρρικνώνονται, η παροχή νερού γίνεται λιγότερο αξιόπιστη, οδηγώντας σε λειψυδρία και αυξημένο ανταγωνισμό για τους πόρους σε ορισμένες περιοχές. Επιπλέον, η υποχώρηση των ορεινών παγετώνων συμβάλλει στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι το λιώσιμο των πολικών παγετώνων. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2100 το λιώσιμό τους θα επιφέρει επιπλέον 11 εκατοστά αύξηση στην στάθμη της θάλασσας. Η υποχώρηση των ορεινών παγετώνων έχει επίσης οικολογικές επιπτώσεις, επηρεάζοντας τα ορεινά οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα. Οι παγετώνες παρέχουν ενδιαίτημα για μοναδικά είδη προσαρμοσμένα σε ψυχρά, μεγάλου ύψους περιβάλλοντα και η εξαφάνισή τους μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια τέτοιων εξειδικευμένων ενδιαιτημάτων καθώς και στην εξαφάνιση των ειδών που βασίζονται σε αυτά.

ΓΡΟΙΛΑΝΔΙΑ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Τα στρώματα πάγου της Γροιλανδίας είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της κρυόσφαιρας του πλανήτη μας, που αποτελείται από τεράστιους παγετώνες και παγοκαλύμματα τεράστιου με τεράστιο ύψος. Αυτά τα στρώματα πάγου είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σώμα πάγου στον κόσμο, μετά την Ανταρκτική. Η Γροιλανδία καλύπτεται από πάγο τα τελευταία 18 εκατομμύρια χρόνια, όμως τις τελευταίες δεκαετίες δείχνει σημάδια αποσταθεροποίησης.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Οι πάγοι της Γροιλανδίας είναι ζωτικής σημασίας για την κρυόσφαιρα, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας, επηρεάζοντας την κυκλοφορία των ωκεανών και επηρεάζοντας τα κλιματικά πρότυπα μέσω της υψηλής λευκαυγείας, ανακλώντας μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας πίσω στο διάστημα. Αυτό παίζει καθοριστικό ρόλο στην ρύθμιση του κλίματος του Βόρειου Ημισφαιρίου. Τα στρώματα πάγου επηρεάζουν επίσης την τοπική και παγκόσμια βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα, καθιστώντας τη μελέτη τους ζωτικής σημασίας για την κατανόηση και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Λόγω των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, το στρώμα πάγου που καλύπτει την Γροιλανδία είναι σήμερα το θερμότερο που έχει υπάρξει τα τελευταία 1.000 χρόνια και χάνει πάγο με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων 12.000 ετών. Η πιο πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η Γροιλανδία χάνει 30 εκατομμύρια τόνους πάγου κάθε ώρα! Τα παγοκαλύμματα της Γροιλανδίας έχουν αποδειχθεί να είναι από τα πιο ευαίσθητα στην θερμοκρασία, πλανητικά συστήματα.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Όσο αυξάνεται η μέση πλανητική θερμοκρασία και η Γροιλανδία θερμαίνεται οι πάγοι της λιώνουν. Τα τελευταία έτη έχει αυξηθεί τόσο πολύ η θερμοκρασία στην Γροιλανδία που αντί να χιονίζει, βρέχει με αποτέλεσμα το στρώμα πάγου να λιώνει με ραγδαίους ρυθμούς. Ταυτόχρονα στην επιφάνεια των στρωμάτων πάγου δημιουργούνται λίμνες από το λιώσιμο του νερού, οι οποίες έχουν πιο σκούρο χρώμα από τον παγο. Αυτό απορροφά ηλιακή ακτινοβολία εντείνοντας το λιώσιμο. Αυτό το νερό καταλήγει να διεισδύει μέσα στα στρώματα πάγου και δημιουργεί τεράστιες ρωγμές που αποσταθεροποιούν περαιτέρω τα παγοκαλύμματα. Η αποσταθεροποίηση έχει ξεκινήσει ήδη από την αύξηση της θερμοκρασίας κατά μόλις 0,8°C και οδεύει προς πλήρη κατάρρευση αν φτάσουμε στους 3°C.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Το επιταχυνόμενο λιώσιμο της Γροιλανδίας έχει δύο πολύ σημαντικές επιπτώσεις. Η Γροιλανδία ούσα το δεύτερο μεγαλύτερο στρώμα πάγου στον πλανήτη, αν έλιωνε τελείως θα αύξανε την στάθμη της θάλασσας κατά 7,2 μέτρα! Ταυτόχρονα το γλυκό νερό που καταλήγει στην θάλασσα επηρεάζει δραματικά τα θαλάσσια ρεύματα και διαταράσει τα θαλάσσια οικοσυστήματα.

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΜΠΗΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΣΦΑΙΡΑ

H βιόσφαιρα είναι το παγκόσμιο οικολογικό σύστημα που ενσωματώνει όλα τα έμβια όντα και τις σχέσεις τους, συμπεριλαμβανομένης της αλληλεπίδρασής τους με τα στοιχεία της λιθόσφαιρας, της κρυόσφαιρας, της υδρόσφαιρας και της ατμόσφαιρας. Περιλαμβάνει διάφορα οικοσυστήματα, από τα δάση και τους ωκεανούς έως τις ερήμους και τα λιβάδια, όπου οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με το περιβάλλον τους. Η βιόσφαιρα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος της Γης, στην ανακύκλωση των θρεπτικών συστατικών και στη διατήρηση της ζωής όπως την ξέρουμε.

ΤΡΟΠΙΚΟ ΔΑΣΟΣ ΤΟΥ ΑΜΑΖΟΝΙΟΥ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου είναι το μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον κόσμο και εκτείνεται σε περίπου 5,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και κατανέμεται σε εννέα χώρες της Νότιας Αμερικής.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος, στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και στα μέσα διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων. Φιλοξενεί περίπου το 10% από όλα τα γνωστά είδη στον κόσμο. Εκτιμάται ότι περιέχει 390 δισεκατομμύρια δέντρα που αντιπροσωπεύουν περίπου 16.000 διαφορετικά είδη. Επηρεάζει τα παγκόσμια καιρικά πρότυπα, συμπεριλαμβανομένης της κατανομής των βροχοπτώσεων στη Νότια Αμερική.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση εξαιτίας των υψηλών ρυθμών αποψίλωσης. Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει το πρόβλημα με την άνοδο της θερμοκρασίας και τις συχνές ξηρασίες, αυξάνοντας την ευπάθεια του δάσους στις πυρκαγιές. Η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι σοβαρή και, παρά κάποιες προσπάθειες διατήρησης, το μέλλον του τροπικού δάσους παραμένει αβέβαιο εν μέσω συνεχιζόμενων πιέσεων και του κινδύνου να φτάσει σε μη αναστρέψιμα σημεία καμπής. Μέχρι πρότινος είχε την δυνατότητα να δεσμεύει τεράστιες ποσότητες CO2 μέσω των δέντρων του, αλλά τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αρχίσει να αλλάζει.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Ο Αμαζόνιος σήμερα απειλείται από πολλές πλευρές. Οι δύο μεγαλύτερες απειλές για τον Αμαζόνιο είναι η ανεξέλεγκτη αποψίλωση και οι τεράστιες δασικές πυρκαγιές. Η αποψίλωση οφείλεται κυρίως στην επέκταση της γεωργίας, ιδίως στην εκτροφή βοοειδών και τις παράνομες εξορύξεις χρυσού. Οι δασικές πυρκαγιές στον Αμαζόνιο είναι συχνά αποτέλεσμα εσκεμμένων πυρκαγιών από αγρότες που “καθαρίζουν” εκτάσεις γης για γεωργία. Ωστόσο, οι πυρκαγιές αυτές συχνά εξαπλώνονται ανεξέλεγκτα, γεγονός που επιδεινώνεται από την επιμήκυνση των ξηρών περιόδων και την αύξηση των θερμοκρασιών λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ο Αμαζόνιος χαρακτηρίζεται από πολλά σημεία καμπής τα οποία μπορούν να παρασύρουν το ένα το άλλο σε ένα ντόμινο κατάρρευσης. Ένα από αυτά είναι η μέση πλανητική θερμοκρασία που έχει όριο μεταξύ 2 - 6°C. Τα άλλα είναι, το ανώτατο “εφικτό” ποσοστό αποψίλωσης που αγγίζει το 40% και η μείωση της βροχόπτωσης στα 1000mm το χρόνο.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Ο Αμαζόνιος είναι τόσο μεγάλος σε μέγεθος που, μέσω των δέντρων του, δημιουργεί την δική του βροχή η οποία είναι απαραίτητη για την διαβίωση του. Η καταστροφή του δάσους του, μπορεί να τον οδηγήσει σε σημείο καμπής τέτοιο ώστε να μην μπορεί να παράξει την δική του βροχή, να ερημοποιηθεί και να μετατραπεί σε σαβάνα. Η εξαφάνιση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου θα επιτάχυνε την κλιματική αλλαγή, καθώς θα απελευθέρωνε τεράστιες ποσότητες αποθηκευμένου διοξειδίου του άνθρακα και θα μείωνε την ικανότητα του πλανήτη να δεσμεύει άνθρακα. Θα προκαλούσε επίσης καταστροφική απώλεια βιοποικιλότητας, οδηγώντας χιλιάδες είδη φυτών και ζώων στην εξαφάνιση. Η κατάρρευση του υδρολογικού κύκλου του Αμαζονίου θα είχε σοβαρές παγκόσμιες συνέπειες, μεταβάλλοντας τα πρότυπα βροχοπτώσεων και ενδεχομένως προκαλώντας εκτεταμένες ξηρασίες και κλιματική αστάθεια. Οι αλλαγές αυτές δεν θα επηρεάσουν μόνο τη Νότια Αμερική, αλλά και την παγκόσμια γεωργία, τους υδάτινους πόρους και τα καιρικά πρότυπα, οδηγώντας σε σημαντικές οικονομικές και οικολογικές επιπτώσεις παγκοσμίως.

ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΚΟΡΑΛΛΙΟΓΕΝΩΝ ΥΦΑΛΩΝ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Ο κοραλλιογενής ύφαλος είναι ένα υποβρύχιο θαλάσσιο οικοσύστημα που χαρακτηρίζεται από κοράλλια που σχηματίζουν υφάλους. Αυτοί οι ύφαλοι δημιουργούνται από συγκεκριμένα είδη κοραλλιών που εκκρίνουν ανθρακικό ασβέστιο δημιουργώντας το χαρακτηριστικό σκελετό τους. Οι περισσότεροι κοραλλιογενείς ύφαλοι χτίζονται από πετρώδη κοράλλια, των οποίων οι πολύποδες συγκεντρώνονται σε ομάδες. Οι περισσότεροι ύφαλοι αναπτύσσονται καλύτερα σε ζεστό, ρηχό, διαυγές, ηλιόλουστο και συνεχόμενα αναδευόμενο νερό.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι εμφανίστηκαν για πρώτη φορά πριν από 485 εκατομμύρια χρόνια. Καταλαμβάνουν λιγότερο από το 0,1% της έκτασης του παγκόσμιου ωκεανού, ωστόσο παρέχουν καταφύγιο για τουλάχιστον το 25% όλων των θαλάσσιων ειδών, όπως ψάρια, μαλάκια, σκουλήκια, καρκινοειδή, αστερίες, αχινοί, οφίουροι, θαλάσσιοι κρίνοι, ολοθούρια, τα κοινώς λεγόμενα αγγούρια της θάλασσας, σφουγγάρια, μέδουσες και θαλάσσιες ανεμώνες. Περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εξαρτώνται από τους κοραλλιογενείς υφάλους για τροφή, εισόδημα, τουρισμό και προστασία των ακτών.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Από την δεκαετία των 80s έχουμε καταγράψει δεκάδες επεισόδια λεύκανσης σε τοπική κλίμακα και το 1998 καταγράψαμε το πρώτο παγκόσμιο επεισόδιο λεύκανσης κατά τη διάρκεια ενός ισχυρού Ελ Νίνιο. Το δεύτερο παγκόσμιο επεισόδιο καταγράφηκε το 2010, ενώ το τρίτο το 2016 όπου επίσης είχαμε ένα ισχυρό Ελ Νίνιο. Κατά τη διάρκεια του τρίτου επεισοδίου, πάνω από το 70% των κοραλλιογενών υφάλων σε όλο τον κόσμο είχαν υποστεί τεράστιες φθορές. Τον Απρίλιο του 2024 η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας επιβεβαίωσε ότι βρισκόμαστε στο 4ο παγκόσμιο επεισόδιο λεύκανσης.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Η θερμική καταπόνηση, που οφείλεται στους ολοένα και θερμότερους ωκεανούς και στα επάλληλα ακραία φαινόμενα Ελ Νίνιο, είναι ο κύριος παράγοντας της θνησιμότητας των κοραλλιών. Η "λεύκανση" των κοραλλιών συμβαίνει όταν η θερμική καταπόνηση αναγκάζει τα κοράλλια να αποβάλλουν τη συμβιωτική άλγη που τους παρέχει τροφή, με αποτέλεσμα τη χαρακτηριστική απώλεια του χρώματος τους. Αυτό το φαινόμενο αν γίνει για μεγάλο χρονικό διάστημα και τα κοράλλια δεν έχουν τον απαιτούμενο χρόνο ανάκαμψης, μπορεί να τα οδηγήσει σε θάνατο. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι προβλέπεται να μειωθούν κατά 70-90% με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στους 1,5 °C και, αν ο πλανήτης θερμανθεί κατά 2 °C, κάτι που θα μπορούσε να γίνει γύρω στο 2050, θα εξαφανιστούν τελείως.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Σύμφωνα με μια εκτίμηση, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι παρέχουν οικονομικά αγαθά και υπηρεσίες αξίας περίπου 375 δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο. Η εξαφάνιση τους, θα είχε τεράστιο πλήγμα για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τις οικονομίες παγκοσμίως. Η απώλειά τους θα οδηγούσε σε μείωση των πληθυσμών όλων των ειδών που υποστηρίζουν και ειδικά των ψαριών. Τα παγκόσμια αποθέματα ψαριών θα μειωθούν δραματικά και έτσι θα χαθούν 6 εκατομμύρια τόνοι ψαριών που σιτίζουν εκατομμύρια συμπολίτες μας σε όλο τον κόσμο. Οι παράκτιες κοινωνίες που βασίζονται σε αυτούς θα αντιμετωπίσουν τεράστιες οικονομικές δυσκολίες και αυξημένη ευπάθεια στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως στη διάβρωση των ακτογραμμών και στις καταιγίδες, θέτοντας σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια, τα μέσα διαβίωσης και την ανθεκτικότητα των παράκτιων περιοχών σε παγκόσμιο επίπεδο.

ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΒΟΡΕΙΟΥ ΔΑΣΟΥΣ (ΤΆΙΓΚΑ)

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Το βόρειο δάσος, κοινώς γνωστό ως "Τάιγκα", εκτείνεται σε περίπου 11,3 εκατομμύρια στρέμματα στο βόρειο ημισφαίριο. Είναι ένα μεγα-οικοσύστημα του βορείου ημισφαιρίου και αποτελεί το 29% των δασικών εκτάσεων της γης, που εκτείνεται στις βόρειες περιοχές της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της Ασίας. Χαρακτηρίζεται από τα πυκνά δάση κωνοφόρων δέντρων όπως το ερυθρελάτο, το έλατο και το πεύκο. Το κλίμα στο βόρειο δάσος είναι ψυχρό και συχνά βιώνει παρατεταμένους χειμώνες με έντονες χιονοπτώσεις, που ακολουθούνται από σύντομα, δροσερά καλοκαίρια.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Είναι ζωτικής σημασίας για τη ρύθμιση του κλίματος, αποθηκεύοντας περίπου 272 δισεκατομμύρια τόνος CO2, κυρίως κάτω από το έδαφος. Αυτός ο όγκος CO2 ισοδυναμεί περίπου με 7 χρόνια ανθρωπογενών εκπομπών CO2. Φιλοξενεί ποικίλα είδη άγριας ζωής, συμπεριλαμβανομένων θηλαστικών όπως αρκούδες, λύκοι, άλκες και πουλιά όπως κουκουβάγιες και αετοί. Το βόρειο δάσος αποτελεί βασικό βιότοπο για πολλά είδη και παρέχει πόρους για τις αυτόχθονες κοινότητες και τις βιομηχανίες όπως η δασοκομία.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Τα τελευταία έτη το βόρειο δάσος αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το 2023 στον Καναδά, όπου περισσότερες από 6000 φωτιές έκαψαν 165.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους, μια έκταση μεγαλύτερη από όλη την Ελλάδα! Μέγα-πυρκαγιές όπως αυτές φαίνονται να γίνονται η νόρμα, σε Καναδά και Ρωσία, καθώς η Μέση Πλανητική Θερμοκρασία συνεχίζει να αυξάνεται.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Το Βόρειο Δάσος έχει δύο μηχανισμούς που το ωθούν προς το σημείο καμπής του. Ο ένας βρίσκεται στο Νότιο κομμάτι του, το οποίο με την αύξηση της θερμοκρασίας και της επακόλουθης ξηρασίας, κάνει το Δάσος απίστευτα ευάλωτο σε πυρκαγιές και παρασιτικά έντομα που σκοτώνουν τα έλατα. Αυτό ωθεί όλη την Νότια οριογραμμή του Δάσους προς τον Βορρά αφήνοντας πίσω του ένα κατεστραμμένο οικοσύστημα. Ο δεύτερος μηχανισμος βρίσκεται στο Βόρειο κομμάτι του Δάσους, ο οποίος ωθεί όλο το οικοσύστημα να μετατοπίζεται όλο και πιο βόρεια λόγω της αυξημένης θερμοκρασίας. Γεωγραφικά πλάτη που άλλοτε ήταν πολύ κρύα για να φιλοξενήσουν ένα τέτοιο οικοσύστημα, έχουν θερμανθεί αρκετά ώστε νέα είδη φυτών και ζώων να μεταναστεύουν προς αυτά. Το Βόρειο Δάσος θα περάσει σε μη αναστρέψιμη κατάσταση αν η θερμοκρασία αυξηθεί μεταξύ 1,4 - 5°C με τα θερμοκρασιακά όρια να μειώνονται περαιτέρω λόγω παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Αν η θερμοκρασία ανέβει λίγο ακόμα τα δέντρα θα πεθαίνουν με ολοένα αυξανόμενο ρυθμό στο νότιο κομμάτι του, ενώ το βόρειο τμήμα του δάσους θα μετατοπίζεται σε όλο και πιο μεγάλα γεωγραφικά πλάτη. Το νότιο τμήμα του οικοσυστήματος θα μετατραπεί σε στέπα, χάνοντας την δυνατότητα απορρόφησης CO2, ενώ το βόρειο τμήμα που επεκτείνεται προς τα πάνω θα μειώσει σημαντικά την λευκαύγεια του Αρκτικού Κύκλου. Εάν χάσουμε το Βόρειο Δάσος το νότιο ημισφαίριο θα δει αυξημένες θερμοκρασίες, ξηρασίες και θα έχουμε χάσει ένα μεγάλο μας “σύμμαχο” στην καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΜΠΗΣ ΣΤΟΥΣ ΩΚΕΑΝΟΥΣ & ΤΗΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ

Οι ωκεανοί περιέχουν το 97% του νερού της Γης και είναι το κύριο συστατικό της υδρόσφαιρας. Είναι απαραίτητοι για τη ζωή στη Γη καθώς επηρεάζουν το παγκόσμιο κλίμα, τα καιρικά φαινόμενα, τον κύκλο του άνθρακα και τον κύκλο του νερού.

Η ατμόσφαιρα της Γης είναι το στρώμα αερίων που συγκρατείται από τη βαρύτητα της Γης και περιβάλλει τον πλανήτη μας. Η ατμόσφαιρα της Γης απορροφά τους περισσότερους μετεωρίτες και την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία, που είναι βλαβερή για τους οργανισμούς, θερμαίνει την επιφάνεια μέσω του φαινομένου του θερμοκηπίου και μειώνει τις ακραίες θερμοκρασίες μεταξύ ημέρας και νύχτας, διατηρώντας συνθήκες που επιτρέπουν την ύπαρξη ζωής και υγρού νερού στην επιφάνεια της Γης.

ΑΤΛΑΝΤΙΚΗ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ (AMOC)

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Η Μεσημβρινή Ανατρεπτική Κυκλοφορία του Ατλαντικού (AMOC) αναφέρεται σε μια τρισδιάστατη κυκλοφορία που υπάρχει στον Ατλαντικό, κατά την οποία τα θερμά ανώτερα στρώματα των ωκεανών κινούνται προς τα βόρεια από την άκρη της Νότιας Αφρικής προς τη βόρεια πλευρά του Βόρειου Ατλαντικού, όπου ψύχονται, βυθίζονται και επιστρέφουν προς τα νότια.

ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ

Η AMOC είναι υπεύθυνη για την διατήρηση των θερμοκρασιών στο Βόρειο Ημισφαίριο στα επίπεδα που είναι σήμερα, καθώς μεταφέρει ζέστη θερμότητα από το Νότιο προς το Βόρειο Ατλαντικό. Με αυτόν τον τρόπο διαμορφώνει το κλίμα ολόκληρης της Γης, επηρεάζοντας, για παράδειγμα, τη διαφορά θερμοκρασίας 1-2°C μεταξύ του Βόρειου και του Νότιου ημισφαιρίου, καθώς και τη θέση και την ένταση των βροχοπτώσεων όλες τις τροπικές περιοχές.

ΣΕ ΤΙ ΣΗΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Οι παρατηρήσεις της ισχύος του AMOC που έχουμε μέχρι σήμερα καθιστούν τις τρέχουσες τάσεις αβέβαιες, αλλά υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις συνεχιζόμενης εξασθένησης. Τα τελευταία στοιχεία και τα παλαιοκλιματικά δείγματα που έχουν οι επιστήμονες υποδηλώνουν ότι η AMOC μπορεί να έχει εξασθενήσει κατά περίπου 15% τα τελευταία 50 χρόνια και να βρίσκεται στην πιο αδύναμη κατάσταση των τελευταίων 1.000 ετών.

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ

Το λιώσιμο του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας συμβάλλει στην κατάρρευση της Μεσημβρινής Ανατρεπόμενης Κυκλοφορίας του Ατλαντικού (AMOC) μέσω μιας διαδικασίας που είναι γνωστή ως εισροή γλυκού νερού. Καθώς λιώνουν οι παγετώνες της Γροιλανδίας, τεράστιες ποσότητες γλυκού νερού απελευθερώνονται στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό. Αυτή η εισροή γλυκού νερού μειώνει την αλατότητα του ωκεανού, διαταράσσοντας τα μοτίβα κυκλοφορίας που βασίζονται στις διαφορές της πυκνότητας μεταξύ ψυχρού και ζεστού νερού. Το 2023, μια στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων από πολλαπλά κλιματικά μοντέλα υπέδειξε ότι υπάρχει 95% πιθανότητα αυτό να συμβεί μεταξύ 2025 και 2095 με ενδιάμεση πρόβλεψη γύρω στο 2057. Άλλα σημεία καμπής, όπως το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας, το στρώμα πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής και το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, συνδέονται με την AMOC. Η επιβράδυνση της AMOC θα παρείχε μια σύνδεση μεταξύ αυτών των στοιχείων. Αυτή η σύνδεση θα μπορούσε δυνητικά να προκαλέσει μια αλυσιδωτή ανατροπή όλων αυτών των σημείων καμπής με καταστροφικά αποτελέσματα που θα διαρκούσαν αιώνες. Μια πλήρης διακοπή της AMOC θα είναι σε μεγάλο βαθμό μη αναστρέψιμη, ενώ η ανάκαμψη θα διαρκέσει πιθανότατα χιλιάδες χρόνια.

ΠΟΙΕΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Εάν καταρρεύσει η AMOC θα πρέπει να αναμένουμε σημαντική ψύξη της βόρειας Ευρώπης με την μέση θερμοκρασία να πέφτει έως και 10°C κατά τόπους. Τα παγκόσμια καιρικά μοτίβα θα άλλαζαν τελείως, με τον πιο απρόβλεπτο τρόπο και η παγκόσμια γεωργική βιομηχανία θα περνούσε σε κρίση. Οι πραγματικές επιπτώσεις που θα είχε η κατάρρευση της AMOC είναι στην ουσία άγνωστες καθώς η μοντελοποίηση τέτοιων συμβάντων με ακρίβεια είναι σχεδόν αδύνατη, αλλά είναι σίγουρο ότι θα ήταν καταστροφικές για ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας και του ζωικού βασιλείου.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΦΑΚΤΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ



τόνοι CO2 απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα κάθε δευτερόλεπτο.



βαθμούς κελσίου μεγαλύτερη θα είναι η μέση πλανητική θερμοκρασία το 2100 σύμφωνα με τα σημερινά μέτρα αντιμετώπισης κατά της κλιματικής κρίσης.



χρόνια μέχρι σήμερα, το κλίμα μας ήταν εξαιρετικά σταθερό. Αυτή η περίοδος, γνωστή ως Ολόκαινο, επέτρεψε στον ανθρώπινο πολιτισμό να ανθίσει και να αναπτυχθεί. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η Γη γνώρισε σχετικά σταθερές θερμοκρασίες.



εκατομμύρια τόνοι CO2 προστέθηκαν στην ατμόσφαιρα το 2023 από ανθρώπινες δραστηριότητες .